Her yıl Oscar töreni, sinemanın en büyük ödüllerini verir. Ama bu ödülü kazananlar sadece aktörler ve yönetmenler değil. Müzik de, özellikle orjinal skor ve orjinal şarkı kategorilerinde, sinemanın kalbine dokunur. Bu iki kategori, filmin duygusunu, atmosferini ve hikayesini tamamlar. Bir sahne, bir an, bir kahramanın iç çığlığı-bunların hepsi müziğe borçludur.
Orjinal Skor: Filmdeki Duyguların Sesi
Orjinal skor, bir filmin tamamını kaplayan müzik bütünüdür. Bir kemanın tek notası, bir davulun ritmi, bir orkestranın yükselişi-bunların hepsi senaryonun altına gizlenmiş bir duygudur. 1934’ten beri Oscar, bu tür müziği ödüllendiriyor. İlk kazanan, 1934’te “The Gay Divorcee” için Victor Schertzinger oldu. O günden bu yana, skorlar sadece arka plan değil, hikayenin bir parçası haline geldi.
John Williams’ın “Star Wars”daki teması, Hans Zimmer’in “Inception”daki “BRAAAM” sesi, Ennio Morricone’un “The Good, the Bad and the Ugly”daki çalgılar-bu parçalar, film olmadan bile tanınıyor. Bir çocuk, sadece ilk dört notayı duyduğunda, “Jaws”ın bir balina olmadığını bilir. Bir yetişkin, “The Lion King”daki “Circle of Life” intro’sunu işitince, Afrika savanlarını görebilir. Müzik, hafızayı tetikler. Oscar, bu gücü tanır.
Skorun kazanması için tek bir güzel tema yeterli değildir. Tam bir yapı gereklidir: açılış, gelişim, çatışma, çözüm. Her sahne için farklı bir ton, karakter için farklı bir enstrüman, duyguya göre farklı bir tempo. 2023’te kazanan “The Color Purple” skoru, 1930’lu yılların Amerika’sını, siyah kadınların acısını ve umudunu, sadece piyano ve koroyla anlatmıştı. Orkestra değil, sessizlik bile bir alet olmuştu.
Orjinal Şarkı: Sözlerle Hikaye Anlatmak
Orjinal şarkı kategorisi, skordan daha açıkça duygusal bir yolculuk sunar. Burada, sözlerle hikaye anlatılır. Müzik, sadece arka planda değil, karakterin ağzından çıkar. Bir şarkı, bir karakterin iç dünyasını, bir toplumun direnişini, bir aşkı anlatır.
1934’te ilk ödül, “The Song of the Flame” için “The Lonesome Road” adlı şarkıya verildi. O günden beri, Oscar şarkıları, popüler kültürün bir parçası haline geldi. “My Heart Will Go On” (Titanic, 1997), “Let It Go” (Frozen, 2013), “Shallow” (A Star Is Born, 2018)-bunlar, sadece filmlerde değil, düğünlerde, spor sahalarında, otobüslerde çalınan parçalar oldu.
Bu kategoride kazanmak, sadece güzel bir melodiden daha fazlasını gerektirir. Şarkı, film içinde mantıklı olmalı. Karakterin durumuyla uyumlu olmalı. “Remember Me” (Coco, 2017), bir baba ile kızı arasındaki bağın, ölümün ötesindeki bir anısını anlatıyor. Şarkı, filmde üç kez geçiyor: çocukken, yetişkinken ve ölüm anında. Her tekrar, duyguyu derinleştiriyor. Bu, Oscar’ın istediği şey: müzikle hikayenin tamamını anlatmak.
2024’te kazanan “The Marvels” için “A Whole New World” değil, “I’m Still Here” adlı bir şarkı oldu. Bu şarkı, bir kadın kahramanın kaybını, direnişini ve yeniden doğuşunu anlatıyordu. Sözler, “I lost my name, but I found my voice” diyordu. Bu, sadece bir şarkı değil, bir ilan.
Skor ve Şarkı: Aynı Ama Farklı
İki kategori arasında net bir fark var. Skor, hissettirir. Şarkı, söyler. Bir skor, bir karakterin gözlerindeki ıslaklığı anlatır. Bir şarkı, “Ben yalnızım” diye bağırır.
2022’de “Belfast” skoru, bir çocukun Belfast sokaklarında yürüyüşünü, ailesinin korkularını ve sessizliğini, sadece keman ve klarnetle anlattı. Aynı yıl, “Encanto” için “We Don’t Talk About Bruno” şarkısı, tamamen farklı bir yol izledi. 12 karakterin sesiyle, bir aile sırrını, gizli korkuları ve toplumsal baskıyı ritimle anlattı. Skor, içsel bir hüzün. Şarkı, dışa vurum.
Ödüllerde, skorlar genellikle daha “seri” değerlendirilir. Orkestral, sinematik, geçmişi olan yapılar öne çıkar. Şarkılar ise daha popüler, daha akılda kalıcı olmak zorundadır. Bu yüzden, “A Star Is Born” gibi filmlerde, şarkılar daha fazla şans bulur. Çünkü izleyici, şarkıyı akılda tutar. Skoru ise, film bitince unutur.
Kazananlar Kimler?
En çok ödül alan skor yazarı, John Williams. 52 kez aday gösterildi, 5 kez kazandı. “Jaws”, “Star Wars”, “E.T.”, “Schindler’s List”, “Saving Private Ryan”-bunların hepsi, sadece filmler değil, kültürel miraslar. Williams, müzikle sinemayı yeniden tanımladı.
Şarkı kategorisinde en çok ödül alan isim, Alan Menken. 8 Oscar’ı, Disney animasyonlarının yanında kazandı: “The Little Mermaid”, “Beauty and the Beast”, “Aladdin”, “Pocahontas”. Menken, şarkıların sinemanın kalbinde nasıl yer alabileceğini gösterdi. O, şarkıları, çocuklara ve yetişkinlere aynı anda anlatan bir dil yarattı.
2023’te kazanan “The Whale” skoru, 75 yaşında bir besteci olan Carter Burwell tarafından yazıldı. Burwell, sadece bir piano kullanarak, bir erkeğin iç çöküşünü ve bir annenin sevgisini anlattı. 2024’te kazanan şarkı ise, “The Last of Us”un “Long, Long Time” adlı şarkısıydı. Bu şarkı, 1970’lerde yazılmıştı ama 50 yıl sonra, bir pandemi sonrası dünyada, bir erkek ve bir kadın arasındaki bağın sesi olarak yeniden doğdu.
Ne Yaparsan Yap, Bu Kuralları Aşamazsın
Oscar, müzik için katı kurallar getirir. Skor, filmin tamamında kullanılmalı. En az 70%’i orijinal olmalı. Eğer bir şarkı, önceki bir filminde kullanılmışsa, aday olamaz. Şarkı, filmde açıkça seslenmeli. Arka planda çalınan bir şarkı, aday olamaz. Eğer bir şarkı, sadece bir sahne boyunca çalınıyorsa ve karakter onu söylemiyorsa, kategoriden çıkarılır.
2021’de, “Dune” skoru, bazı bestecilerin klasik parçaları kullanması nedeniyle adaylıktan çıkarıldı. Oscar kuralları, orijinalliği zorunlu kılar. Yeniden düzenlenmiş klasikler, eski şarkılar, popüler hitler-bunlar, bu kategoride yer alamaz. Sadece yeni, filmin içinden doğan müzikler.
Müzik, Oscar’ın En Sessiz Kahramanı
Her yıl, aktörler, yönetmenler ve senaristler sahneye çıkar. Ama skor ve şarkı yazarları, genellikle arkada kalır. Onların adları, ödül töreninde hızlıca okunur. Onların elleri, kamera odaklanmadan tokalaşır. Ama bu müziğin izi, kalıcıdır.
Bir çocuk, 20 yıl sonra “Hedwig and the Angry Inch”in bir şarkısını duyduğunda, kendi kimliğini aramaya başlar. Bir yetişkin, “The Shawshank Redemption”daki skoru dinlediğinde, kendi özgürlük arayışını hatırlar. Bu, Oscar’ın en derin ödülüdür: bir sesin, bir duyguyu, bir neslin hafızasında yaşatması.
Müzik, Oscar’ın altın madalyasını kazanmak için sadece bir araç değil. O, sinemanın kalbi. Sesin, hafızanın, ruhun sesi.
Oscar’da orjinal skor ve orjinal şarkı kategorileri ne zaman kuruldu?
Oscar’da orjinal skor kategorisi 1934 yılında, orjinal şarkı kategorisi ise 1934’te aynı yıl başlatıldı. İlk orjinal skor ödülü Victor Schertzinger’e “The Gay Divorcee” için verildi. İlk orjinal şarkı ödülü ise “The Song of the Flame” için “The Lonesome Road” şarkısına verildi.
Bir şarkı, filmde sadece arka planda çalınıyorsa Oscar’a aday olabilir mi?
Hayır. Oscar kurallarına göre, orjinal şarkı kategorisine aday olabilmek için şarkının film içinde açıkça seslenmesi gerekir. Yani bir karakterin söylemesi, bir sahne içinde canlı olarak çalınması şart. Sadece arka planda çalan bir şarkı, bu kategoride aday olamaz. Ancak skor kategorisinde, arka plan müziği kabul edilir.
Klasik müzikler veya eski hitler Oscar’da kullanılabiliyor mu?
Hayır. Oscar’ın orjinal skor ve orjinal şarkı kategorileri, sadece yeni, filmin içinden doğan ve tamamen orijinal olan müziği ödüllendirir. Klasik eserlerin yeniden düzenlenmesi, popüler şarkıların kopyalanması veya başka bir eserin uyarlaması, adaylık için yeterli değildir. Kurallar, yaratıcılığı ve yeni bir sesi zorunlu kılar.
Skor ve şarkı kategorileri arasındaki en büyük fark nedir?
Skor, film boyunca duyguyu hissettirir ve genellikle sesizdir. Şarkı ise, sözlerle hikayeyi doğrudan anlatır ve karakterlerin ağzından çıkar. Skor, içsel bir duygu. Şarkı, dışa vurum. Skor, bir filmin ruhunu anlatır. Şarkı, bir karakterin kalbini anlatır.
En çok Oscar kazanan müzik yazarı kimdir?
En çok Oscar kazanan skor yazarı John Williams’tır. 52 kez aday gösterilmiş ve 5 kez ödül kazanmıştır. En çok ödül alan şarkı yazarı ise Alan Menken’dir. 8 Oscar’ı, Disney animasyonlarının orijinal şarkılarıyla kazanmıştır.